Jarząb pospolity

Skrócony opis

Jarząb pospolity, znany również jako jarzębina zwyczajna, to drzewo lub krzew pochodzący z Europy i Azji.

Pochodzenie

Jest gatunkiem rodzimym w Europie Środkowej i Wschodniej, na Syberii, w Azji Mniejszej, na Kaukazie oraz w północnych i wschodnich Chinach.

Występowanie

Rośnie na różnych siedliskach, od lasów i zarośli, po tereny miejskie, parki i ogrody. Można go znaleźć w całej Europie, z wyjątkiem północnej części, a także w Azji i na Kaukazie.

Wygląd

Jarząb pospolity osiąga wysokość do 20 metrów. Jego kora jest gładka, szara lub ciemnobrunatna. Liście są pierzaste, złożone z 9-19 jajowatych listków o długości do 10 cm. Kwiaty jarzębiny są białe i pachnące, zebrane w baldachy o średnicy 10-20 cm. Owoce są kuliste lub owalne, o średnicy 8-15 mm, czerwone lub pomarańczowe, zebrane w okazałe, gęste grona.

Tempo wzrostu

Rośnie umiarkowanie szybko, zwykle osiągając wysokość 5-10 m w ciągu 10-20 lat.

Zastosowanie

Jarząb pospolity jest popularnym drzewem ozdobnym, sadzonym w parkach, na ulicach i w ogrodach. Jest również uprawiany ze względu na swoje owoce, które są bogate w witaminę C i mogą być wykorzystywane w produkcji dżemów, soków i innych przetworów spożywczych. W niektórych regionach Europy Wschodniej, zwłaszcza w Polsce, owoce jarzębiny są wykorzystywane do produkcji wódek, likierów i nalewek.

Wymagania

Preferuje gleby żyzne, przepuszczalne i umiarkowanie wilgotne. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych lub lekko zacienionych. Jest odporny na suszę i zanieczyszczenia powietrza.

Uprawa

Jest łatwy do uprawy i rozmnaża się z nasion lub sadzonek. Nasiona należy zbierać jesienią, a następnie przechowywać w suchych warunkach do wiosny. Sadzonki należy sadzić jesienią lub wczesną wiosną.

Pielęgnacja

Młode drzewka Jarzębia wymagają regularnego podlewania i nawożenia. Starsze drzewa można przycinać, aby zachować ich kształt i rozmiar.

Ciekawostki

Jest drzewem, które w Polsce uważane jest za symbol jesieni, ze względu na jaskrawoczerwone owoce, które w tym czasie dojrzewają na drzewach. W języku polskim istnieje wiele nazw dla jarzębu pospolitego, w zależności od regionu. Spotyka się m.in. nazwy takie jak: jarząb, jarząbek, jarzyna, jarząbeczek, jodła, jędza, kisielec, kiszka, mącznica, młęczka, młęczeń, młęcznik, rdzawiec. Jarząb pospolity jest rośliną, która posiada wiele zastosowań leczniczych. Wyciąg z owoców jarzębu stosowany jest m.in. w leczeniu chorób układu krążenia, żylaków, zapalenia żył, a także schorzeń układu moczowego. W języku ludowym wierzono, że jarząb pospolity ma moc odpędzania złych duchów i złośliwych sił.

Przepisy kulinarne

Jarząb pospolity ma owoce, które są jadalne, ale jednocześnie zawierają dużą ilość kwasu sorbowego, co sprawia, że są kwaśne i gorzkie w smaku. Niemniej jednak, owoce jarzębu pospolitego wykorzystuje się w kuchni do przygotowania różnych potraw i przetworów. Ddzięki wysokiej zawartości pektyn, owoce jarzębu doskonale się nadają do przygotowania dżemów i konfitur. Dodatkowo, kwaśny smak jarzębu świetnie komponuje się z cukrem i cytryną, co nadaje dżemom oryginalnego smaku; Soki i syropy – owoce jarzębu można także wykorzystać do przygotowania soków i syropów. Należy jednak pamiętać, że ze względu na wysoką zawartość kwasu, soki z jarzębu powinny być rozcieńczone wodą lub innymi sokami.